Synchronisatietijd flitser corrigeren met een VND-filter tijdens een fotoshoot
Een VarioND-filter wordt door (landschaps)fotografen gebruikt om te kunnen fotografen met een langere sluitertijd. Vaak is dat om bewegingsonscherpte te creëren zonder dat je foto overbelicht raakt. Portret/trouwfotografen gebruiken hem om overbelichting te corrigeren om een snellere sluitertijd te kunnen gebruiken zonder dat de synchronisatietijd van de flitser problemen geeft.
Geschreven door Paco van Leeuwen
Paco van Leeuwen is gespecialiseerd in huwelijksfotografie en behoort tot een van de veel gevraagde bruidsfotografen in Den Haag en omstreken. Hij gaat ook regelmatig naar het buitenland voor bruiloften.
Basisuitleg van een ND-filter
Voor dat ik daar meer over wil vertellen, wil ik even terug naar de basis. De meeste mensen kennen een ND-filter om een langere sluitertijd te kunnen creëren waar het zonder gebruik het te licht zou zijn voor de camerasensor. Denk aan overdag tijdens een mooie wandeling in de natuur die prachtige rivier fotograferen met de bewegingsonscherpte van het water en de rest van de scene is superscherp. Dit kunnen natuurlijk ook andere vormen van water zijn, zoals een waterval of grote waterpartijen zoals een meer en de zee. Ook de wolken die langzaam voorbijkomen kunnen met het gebruik van een ND-filter met lange sluitertijden gefotografeerd worden, dit geeft een zeer creatief effect aan een landschapsfoto.
Synchronisatietijd van de flitser
Iedere camera in combinatie met een flitser heeft te maken met synchronisatietijd. Synchronisatietijd is de tijd die de camera en de flitser nodig hebben om met elkaar te communiceren en de tijd tussen dat je eerste gordijn opengaat en je tweede gordijn de exposure sluit. Bij de meeste camera’s ligt die synchronisatietijd tussen de 1/160ste en 1/250ste van een seconde.
Dit betekent dat je deze zonder problemen in 1st curtain and 2nd curtain sync kan gebruiken. Ook met langzamere sluitertijden geeft dit uiteraard geen enkel probleem. Ga je met een snellere sluitertijd fotograferen dan je synchronisatietijd, ziet je sluiter iets anders eruit. Je eerste gordijn gaat open en voordat dat helemaal open is, begint je tweede gordijn de exposure te sluiten.
Hier ontstaat bij het flitsen een probleem. Als de sluitertijd sneller wordt, heeft je flitser niet één heel moment om je onderwerp te belichten en krijg je een zwarte streep in beeld of wordt je beeld bij hoge sluitertijden zelfs helemaal een zwart. Hoe sneller je sluitertijd, des te groter het zwarte vlak zal worden. Dat is natuurlijk niet wat je wilt, maar hoe kunnen we dit voorkomen?
Er zijn twee manieren om in de camera het omgevingslicht te minderen. Zet je ISO-waarde zo laag mogelijk: met een lage ISO-waarde zal de kwaliteit van je beeld hoger zijn, dus dat is zeker goed om die laag te houden. Als zelfs dat niet voldoende is, dan moet je het diafragma gaan dichtknijpen om minder licht op je sensor te laten vallen.
"Het nadeel van een kleinere diafragma is dat je meer scherptediepte creëert."
Het nadeel van een kleinere diafragma is dat je meer scherptediepte creëert. Dit is natuurlijk niet wenselijk als je het onderwerp wilt isoleren met een wazige achtergrond. Dan zijn er twee opties die je kunt toepassen in situaties waar “te veel” omgevingslicht is. High Speed Sync (HSS) of het gebruik van een ND-filter.
Het verschil tussen flitsen met HSS (high speed sync) en het gebruiken van een ND-filter
Wat is High Speed Sync (HSS)?
In het algemeen hebben de luxere (duurdere) flitsers een HSS-modus. Met deze functie kun je toch flitsen boven jouw synchronisatietijd. Hoe werkt dit? De flitser zal binnen jouw gekozen sluitertijd, heel snel achter elkaar meerdere keren flitsen (niet los zichtbaar) om genoeg licht op het onderwerp te krijgen. Dat klinkt natuurlijk geweldig en dat is het ook! Je voelt hem waarschijnlijk al aankomen, wat is de “maar”?
Naast het grote voordeel, zitten er aan het HSS-flitsen ook een aantal nadelen. Eén daarvan heb ik al benoemd. Over het algemeen zijn de flitsers met HSS wat duurder, al er zijn tegenwoordig ook wat goedkopere flitsers die deze functie hebben. Een ander nadeel van het gebruik van HSS is, je verliest hierdoor wat flitskracht. Omdat je flitser in korte tijd meerdere keren een flits moet afvuren, kan hij dit niet op maximale vermogen doen. Er is niet voldoende tijd om hem weer op te laden naar de volledige power (recycle time). Door het gebruik van HSS verlies je ongeveer 1-2 stops aan flitskracht als je flitst op het maximale vermogen van je flitser. Door dit intensieve gebruik van de flitsbuis, zal deze bij veel gebruik ook een kortere levensduur hebben.
Wat maakt 1 à 2 stops nou uit?
Als je op zoek bent naar een dergelijke filter, dan ga ik er een beetje van uit dat je weet dat “een stop licht”, een halvering/verdubbeling is van licht. Wat is nou 1 à 2 stops licht verschil? Op zich niet zo heel veel, maar als je het vergelijkt met diverse items in de fotografie waarmee je ook maar 1 stop licht verschil wint, dan kan 1-2 stops licht in sommige gevallen erg kostbaar zijn. Zie hier een paar voorbeelden in gelijksoortige scenario's om een vergelijking te maken:
- Denk aan 1 stop licht meer/minder met diafragma F2.8 vs F4.0:
Canon RF 70-200 F/2.8L IS USM à €2899 vs. Canon RF 70-200 F/4L IS USM à €1829. Een verschil van ongeveer €1000,- - Denk aan 1 stop licht meer door een dubbel vermogen in flitser 500W vs 250W
Profoto B10 plus à €2015 of Profoto B1X à €2309 vs. Profoto B10 à €1699. Een verschil van ongeveer €600,- - Denk aan 1 stop licht meer in twee keer zo veel kunnen flitsen en minder extra batterijen nodig te hebben:
Profoto B10 Li-ion Batterij à €199 of een Profoto B1/B1X Li-ion batterij mark II à €289 - Of vergelijk de recycle tijd van de B10 na een flits op vol vermogen (+/- 2 sec) of op half vermogen (+/- 1 sec). Dit betekent dat je sneller je volgende shot kan maken en dat je dus minder lang hoeft te wachten zodat de kans kleiner is dat je net dat mooie moment mist.
Als we het bij de flitser houden, dan heeft dus je prachtige flitser van 500W ineens nog maar een output van 250W, of je flitser van 250W een output heeft van 125W. Dat is best nogal een verschil.
Wat gebeurt er als je een ND-filter gebruikt tijdens het flitsen?
Door gebruik te maken van een ND-filter kun je ervoor zorgen dat er minder licht door je lens op de sensor van je camera valt. Hierdoor kan je het omgevingslicht verminderen om te zorgen dat je binnen je synchronisatietijd van je camera komt en hoef je dus geen HSS te gebruiken. Ondanks dat het ND-filter ook je flitslicht “tegenhoud”, krijg je nog steeds 1 stop meer flitskracht uit je flitser. Het ND-filter kan er dus voor zorgen dat je het uiterste uit je flitsvermogen kan halen!
Wat maakt het PolarPro Vario ND 2/5 stops filter van de Peter McKinnon Signature Edition II een goede optie?
Naast het feit dat de kwaliteit van deze filter geweldig is en weinig tot geen colorshift of vignetting geeft, is hij ook super gebruiksvriendelijk. Bovendien krijg je er een mooie filtercap - voor het opdraaien zonder vingerafdrukken - op je filter bij. Al wil ik het met name hebben over hoe handig het is om een Variabel ND-filter te hebben.
Als trouwfotograaf / portretfotograaf kom ik in veel verschillende lichtomstandigheden terecht en houd ik ervan om dingen simpel te houden en zo min mogelijk gear mee te nemen. Alles wat ik bij me hebt, heeft een goede reden en weet ik hoe ik dit het best kan inzetten. Hierdoor kan ik snel werken en verspil ik weinig tijd. In plaats van verschillende losse ND-filters mee te nemen en deze mogelijk meerdere keren moet verwisselen, geef ik de voorkeur aan één filter die ik zelf kan aanpassen naar mijn gewenste licht. De PolarPro Vario ND 2/5 stops heeft mijn voorkeur daar ik hier zelfs in het felste daglicht goed uit de voeten kan om mijn gewenste instellingen te gebruiken. Ik belicht mijn foto altijd zo, dat ik de highlights bescherm en ik deze niet overbelicht.
Voorbeeld van een “natural light” foto in en van de meest ongunstige omstandigheden om te fotograferen (super fel zonlicht en daardoor ook diepe schaduwen) met de volgende instellingen: 1/8000 sec, ISO 100 at F/2.8. Stel dat ik in deze scene zou willen flitsen zou ik de PolarPro Vario ND 2/5 stops Peter McKinnon Signature Edition II op 5 stops zetten, hierdoor kan ik de sluitertijd met 5 stops omlaag brengen en zou ik de volgende instelling krijgen: 1/250 sec, ISO 100 at F2.8. (Mijn Canon 1DX Mark II heeft een synchronisatietijd van 1/250ste). In situatie waar minder licht aanwezig is, kan ik de variabele filter naar wens aanpassen om op mijn synchronisatietijd uit te komen.
Wanneer gebruik je geen ND-filter?
- Als het PM VND-filter op de minimale twee stops staat met een mijn synchronisatietijd van 1/250ste en ik zie dat mijn gewenste exposure te donker wordt. Dan wordt dit het moment om hem er af te halen en zonder filter te fotograferen.
- Als ik een snelle actie van mijn onderwerp volledig wil “bevriezen”. Dan is 1/250ste niet genoeg daar er dan bewegingsonscherpte zal ontstaan. Dan zal je met een hogere snelheid willen fotograferen en dus in HSS.
De theorie in de praktijk toepassen: voorbeeldsituatie tijdens een portretshoot
De factoren:
- Mijn onderwerp staat in de schaduw van een boom;
- Op de achtergrond valt direct (herfst) zonlicht met een hele lichte sluier bewolking;
- Flitser (waar gebruikt) staat op 2.5 meter van het onderwerp.
Natuurlijk licht belicht voor de huid. Extif: 1/250 at F/1.4 ISO 100
Door het juist belichten van de huid, raakt de achtergrond overbelicht.
Natuurlijk licht belicht voor de achtergrond. Extif: 1/250 at F/4.0 ISO 100
Door het aanpassen van het diafragma is de achtergrond donkerder geworden, maar hierdoor ook het onderwerp. Tevens is door het Diafragma naar F/4.0 aan te passen, de achtergrond meer zichtbaar en de natuurlijke vignetting van de les bij F/1.4 verdwenen.
Natuurlijk licht belicht voor de achtergrond. Profoto flitser op Power 8 (1/4 power) Extif: 1/250 at F/4.0 ISO 100
Na het instellen van de achtergrond bij foto 3:
Om nu het onderwerp goed te belichten heb ik de flitser toegevoegd. Het onderwerp was bij deze camera-instellingen en afstand van de flitser met ¼ power (8.0 op de Profoto A10) goed belicht.
Natuurlijk licht belicht voor de achtergrond. Extif: 1/2000 at F/1,4 ISO 100
Door het aanpassen van de sluitertijd is de achtergrond donkerder geworden, maar hierdoor ook het onderwerp. Door alleen de sluitertijd aan te passen, is de wazige achtergrond en de natuurlijke vignetting van de lens behou
Natuurlijk licht belicht voor de achtergrond. Profoto flitser op Power 10 (1/1 power) High Speed Sync Extif: 1/2000 at F/1,4 ISO 100
Na het instellen van de achtergrond bij foto 4: Om nu het onderwerp goed te belichten heb ik de flitser toegevoegd. Het onderwerp was bij deze camera-instellingen en afstand van de flitser op HSS met 1/1 power (10 op de Profoto A10) goed belicht.
Natuurlijk licht belicht voor de achtergrond. Profoto flitser op Power 8 (1/4 power) + PolarPro Vario ND 2/5 stops Peter McKinnon Signature Edition II op 4 Stops. Extif: 1/250 at F/1,4 ISO 100
Daar ik bij deze foto het ND-filter ging gebruiken, wist ik dat dit ik deze wilde maken met de volgende instellingen: Extif: 1/250 at F/1,4 ISO 100
Met deze instelling is zoals bij foto 1 te zien dat de achtergrond overbelicht is. Daarom dus binnen 1 minuut het ND-filter erop geschroefd. Om van een sluitertijd van 1/2000 naar 1/250 te gaan, wist ik dat ik 4 stops ND nodig had voor dit shot.
Om nu het onderwerp goed te belichten heb ik de flitser toegevoegd. Het onderwerp was bij deze camera-instellingen, gebruik van het ND-filter en afstand van de flitser, met 1/4 power (8 op de Profoto A10) goed belicht.
Gebruikte apparatuur:
- Canon 1DX MK II
- Canon EF 85mm 1.4 IS
- Profoto A10
- Magmod 1/4 CTO
- Magmod Sphere
- PolarPro PM VND (2-5 stops) Signature Edition II
Om nu het onderwerp goed te belichten heb ik de flitser toegevoegd. Het onderwerp was bij deze camera-instellingen, gebruik van het ND-filter en afstand van de flitser, met 1/4 power (8 op de Profoto A10) goed belicht.
Gebruik van een PolarPro Vario ND 2/5 stops Peter McKinnon Signature Edition II vs. HSS
Nadelen
- Een extra item in je tas;
- Een extra handeling om de filter aan te brengen als je gaat flitsen;
- Als je meerdere lenzen met verschillende filtermaten op een shoot gebruikt, dan heb je meerdere filters nodig of een stepdownring om op een kleinere filtermaat te plaatsen.*
*Tip: Als je dit geen probleem vindt, koop dan een PolarPro Vario VND 2/5 stops Peter McKinnon Signature Edition II voor je grootste filtermaat, deze kun je dan ook op je kleinere lenzen gebruiken.
Voordelen
- Een relatief goedkope optie om je maximale vermogen uit je flitser te halen. Hierdoor kun je bij felle zon toch nog flitsen of modifiers voor je flitser gebruiken. Modifiers zorgen namelijk ook voor verlies in flits power;
- Je haalt meer flitsen uit een batterij;
- De filter neemt minder plaats in dan een sterkere (grotere) flitser;
- Door gebruik van een ND-filter kun je je gewenste diafragma gebruiken tijdens flitsen;
- Je kunt een creatief effect creëren door blurmotion te krijgen in bewegende delen van je foto en door gebruik van je flitser je (niet/weinig bewegend) onderwerp te “bevriezen”;
- Door de variabele stops van dit filter heb je er maar één filter nodig;
- Dit VND-filter heeft weinig tot geen kleurverandering of vignetting;
- Je flitser gaat langer mee daar de flitsbuis minder intensief wordt gebruikt.
